छगू फुट फाला, १० इञ्चति ब्या व १०—१२ फुटति हाकःगु निगः सिँ । ग्वय्छासिँ बाय् फयां फक्व छाःगु व बल्लाःगु सिं दयेकी । निगलं सिँ दथुं भचा च्वय् व वयां निकुति क्वय् यानाः पिचायेक निप्वाः प्वाः खनातइ । कुत्याति पाकाः चाय् गाः म्हुयाः बल्लाक धंकी । च्वय्या ह्वतय् थताः व क्वय्या ह्वतय् क्वताः च्वः छहाकःचा पिहां वयेकाः कसय् जुइक तइ । क्वतालय् स्वथँ दिकी ।
NewaGyanKosh
-
बुँख्याचा
विमल ताम्राकारया थुगु बुँख्याचा हाइकु संग्रह ने.सं. ११३४ बछलाथ्व १५ कुन्हु कुतः पिकाकः पाखें पिदंगु खः । थुगु सफुलिह सच्छिपु हाइकु दुथ्याकातःगु दु । थुकी बुँख्याचित विम्बया रूपय् छ्यलातःगु दु । जनता बुख्याचा खनाः ग्यानाच्वनेमाःपिं जीवया अवस्थाय् म्वानाच्वने माःगु दु, गन नेतात बुँख्याचाया रुपय् दनाच्वंगु दु । नेपाः देय्या थौंया राजनीति परिवेश बुँख्याचातय्गु ल्हातय् लानाच्वंगु यथार्थ ब्वयातःगु दु ।
-
बुँख्याःचा
महाकवि गिरिजाप्रसादं च्वयादीगु थ्व उपन्यास बुँख्याःचा कुतः पिकाकःया लुखां ने.सं. ११३२ य् पिदंगु खः । थ्व उपन्यासय् अतृप्त यौनयात मचायेक कुलातःगु दु ।
-
बुंगद्यः
बुद्धाचार्य शाक्यं च्वादीगु सफू बुंगद्यः छगू अनुसन्धात्मक शोध निबन्ध खः । ने.सं ११२४ य् पूर्णचन्द्र शाक्यं पिकाकःया भूमिका निर्वाह यानाः पिथनादीगु थ्व सफुलिइ दुथ्यागु दक्व च्वसुत बुंगद्यःया झिनिदँया मेलाया लसताया झ्वलय् सन्ध्या टाइम्स पत्रिकाय् छसिकथं निक्व व प्रेष्टिज नेपालय् छक्व पिहांवयेधुंकूगु दु । थुकी बुंगद्यःया बारे ध्वाथुइक च्वयातःगु दु । थ्व सफू ब्वने धुंकाः बुंगद्यःया विषयय् मस्यु, मसःगु व मथूगु खँ सिकेफइ ।
-
बुंगद्यः
बुंगमति थाय्या नामं बुंगद्यः जूगु खः । बुंगद्यःयात बुंगमलोकेश्वर नं धाः । बुंगद्यः यलय् तःबहालय् खुला व बुंगय् खुला तइ । थुम्ह द्यःयात नाथ सम्प्रदायतय्सं मत्स्येन्द्रनाथ बौद्धतय्सं रक्तावलोकित्तेश्वर, लोकनाथ, करुणामय, पद्मपाणी, अन्नदाता वाय् जाकि सयेकाबीम्ह, इलय् वा वयेकीम्ह (वृष्टिदेवता) द्यःया रुपय् कयातःगु दु । नेपालय् दकलय् तःहाकःगु तःधंगु जात्राया रुपय् काइ । जुजु नरेन्द्रदेव, बन्धुदत्त व रथचक्र स्वम्ह वनाः आसामपाखें हःगु धापू दु । बुंगद्यःया न्हवं यायेत पाञ्जु व बज्राचार्यतय्सं बुंगंं हःगु लः तयाः तःबहालय् कलश पूजा याइ । कलशया लः च्यागः घलय् तयाः कलशाभिषेक याइ । गुह्यपूजा यानाः फलाभिषेक यायेधुंकाः नेमकुलतय्सं खतय् तयाः जात्रा यानाः लगनखेल यंकाः नवनाग दुगु घलं लुइ । न्हवं धुंकाः द्यःयात कापतं त्वपुयाः सिथं यंके थें बाजं थानाः चान्हय् तःबहालय् यनी । अष्टमीनिसें त्रयोदशीतक नेमकुलतय्सं द्यःयात लँपुलिं छाइ । द्यःयात दशकर्म विधि पूजा याइ । बैशाख कृष्ण प्रतिपदानिसें रथ दयेकी । रथया लागि यलया पुल्चोकय् झिंन्यान्हु बिकी । बैशाखशुक्ल प्रतिपदाया दिनय् द्यः रथय् तइ । स्वन्हुतक द्यः रथय् तयाः घःकू व घःचालय् बलि बी । अक्षय तृतीयाकुन्हु सोह्रखुट्टे फल्चाय् सादान याइ । रथय् तःगु प्यन्हु दुकुन्हु चतुर्थीकुन्हु बुंगय् ह्यग्रीब भैरवबयाथाय् बलि बी । यलया टंगालय् जटाधारी लोकेश्वर चक्वाःद्यःयात रथय् तयाः उगु रथ बुंगद्यः दुगु थाय् पुल्चोकतक साली । वयांलिपा मीननाथयात न्ह्यःने तयाः बुंगद्यः ल्यूल्यू गाःबहालतक साली । थुकथं हःखा, नुगः जुयाः लगंख्यलय् छुं ई तयाः जाह्वलाख्यलय् सालाः प्यन्हु दुकुन्हु भोटो क्यनाः बुंगद्यःयात खतय् तयाः बुंगय् यंकी ।
-
बुंगाःचा
बुंगाःचा धर्मराज राजकर्णिकारया च्वसां पिज्वःगु ने.सं. ११३९ य् पिदंगु हाइकु संग्रह खः । थुगु सफू दुने– जिन्दगीया स्याःचाः, प्रेम–ममता, भ्वखाय्या पीडा, राजनीतिं ब्वलनाच्वंगु पीडा, आज्जुइ थ्यंके मफयाच्वंगु पीडा, सांस्कृतिक चित्रण लिसें कवि चित्तधरयात लुमंकाः च्वयातःगु हाइकु दुथ्यानाच्वंगु दु ।
-
बुंगाःचा : थी थी दृष्टि
बुंगाःचा : थी थी दृष्टि नांगु थ्व समालोचना मुना सफूया सम्पादक भाजु नारद वज्राचार्य खः । ने.सं. ११४३ कौलाथ्व पारु कुन्हु देगः म्हिचा सफूया स्वीच्यागू प्रकाशनया रुपय् पिदंगु खः थ्व सफू । थ्व सफुलिइ हाइजिन भाजु धर्मराज राजकर्णिकारया हाइकु सफू बुंगाःचायात कयाः झिंन्हय्म्ह नेपालभाषा व खस् नेपाली भाषाय् च्वयादीपिं समालोचक, समीक्षकपिंसं यानादीगु समालोचना दुथ्यानाच्वंगु दु ।
-

बुट्टा कीगु थीथी नाप व आकारया हंचा
चपं हंचा
धार सिधा जूगु हं । तप्यं व समतल बुट्टा दयेकेत छ्यलीगु हं ।
-
बुद्ध नेवाः
बुद्ध नेवाःया नामं रचना यानादीम्ह भाजुया छेँया नां बुद्ध शाक्य नेवाः खः । वय्कः ने.सं.१०६४ बछला पुन्ही कुन्हु यलय् जन्म जूगु खः । वय्कःया मांया नां हेरामाया शाक्य व बाःया नां करुणारत्न शाक्य खः ।
बुद्ध नेवाःजुं नेपालभाषा साहित्यय् काव्य, बाखं, गजल, हाइकु, च्वसु च्वयेगु यानादी । लजगाया रुपय् वय्कः घरेलु हस्तकला उद्यमि खः । वय्कःया प्रकाशित कृति– पुजाभः (काव्य, ने.सं.११२१), कल्पबृक्ष (काव्य, ने.सं.११२२), याकः मिसाया भुजाःया (लघुकाव्य, ने.सं.११२७), चेतन गाजलं (गजल, ने.सं.११३०), मनया लसता म्ये (म्ये, ने.सं.११३०), वँचुगु सर्गः (हाइकु, ने.सं.११३२), स्वकचा (हाइकु, ने.सं.११३४), गोयन्का गुरु लुमना (लुमन्ति, ने.सं.११३४), धकिं दुनेया किपा (बाखं, ने.सं.११३५), केहेँ किजापिंत मतिनाया पौ (पौ मुना, ने.सं.११३८), छ जिगु भिन्तुना (म्येचाः, ने.सं. ११२९) खः । भाजु बुद्ध नेवाः उत्कृष्ट घरेलु हस्तकला उद्यमि (वि.सं. २०४४) व ईल्वहँ ज्ञानज्योति सिरपाः (ने.सं.११३२) पाखें सम्मानित जुयादीगु दु ।
-
बुद्ध रत्न खडगी
सन् १९८८ स फिलिपिन्सपाखें जैविक प्रविधि विषयस विद्यावारिधि उपाधि प्राप्त यानावःम्ह बुद्ध रत्न खडगी राष्ट्रिय विज्ञान तथा प्रविधि प्रतिष्ठानया सदस्य सचिव तक जुयादिल । स्वांसिमाय् खनेदइगु ल्वय् लायेकेत त्रिकोड्रमा थुज्वःगु बायोएजेण्टया विकास याःम्ह छम्ह वैज्ञानिक खः । अमेरिकाया फुलब्राइट अले स्विडेनया अन्तरराष्ट्रिय विज्ञान फाउण्डेशनया फेलोसिपय् वय्कलं उखेपाखे नं ज्या याये धुंकूगु दु ।