NewaGyanKosh

  • मिमननि बहाः (निमनका विहार/निम्हनिम्ह विहार)

    मिमननि बहाः (निमनका विहार/निम्हनिम्ह विहार)

    यँया झोछेँ त्वाःया जोरगणेशं भचा च्वय्‌ वनाः माथेमा चुक थ्यनेवं जवपाखे च्वंगु तःकूगु थाय्‌ खः – मिमननिबहाः । थ्व विहारयात निमनका विहार वा निम्हनिम्ह विहार धकाः नं जनमानसं म्हस्यू । क्वाःपाःद्ययाथाय्‌ तयातःगु शिलापत्रय्‌ ने.सं. ५४८ या ई न्ह्यथनातःगु स्वयेबलय्‌ बिकमाःबहाःया तसकं पुलांगु कचा बहाःकथं कायेफु । थ्व बहाःया क्वाःपाःद्यः उत्तराभिमुख विश्वव्याकरण मुद्राया बुद्ध खः । ने. सं. १००२य्‌ पलिस्था यानातःगु क्वाःपाःद्यया मू लुखाया फुसय्‌ तोरणय्‌ अक्षोभ्य बुद्ध (दथुइ), प्रज्ञापारमिता (जवय्‌), षडक्षरी लोकेश्वर (खवय्‌) कियातःगु दु । मू लुखाया न्ह्यःने न्यागाः पिण्डगाः, मन्दःपाः छपाः, चिभाद्यः छगः नं झ्वलिं पलिस्था यानातःगु दुसा शिवलिंग नं पलिस्था यानातःगु दु । मू लुखाया जवंखवं याकःझ्या, तोरंया च्वय्‌ पसुकाझ्याः व जवंखवं याकःझ्याः, वयां च्वय्‌ विमानझ्याः व च्वय्‌ मेगु साधारण झ्याः तयातःगु दु ।

    बहालय्‌ आःतक लुयावःगु ने.सं. ६१६ व ने.सं. ६२९ या दसूकथं बहाःया इतिहासयात भचा कुलेत स्वःगु खनेदु । बहाःया आगमय्‌ खनेदुगु ने.सं. ६१६ या शीलापत्रय्‌ रुपसिं पाल, वया निम्ह कलाः व काय म्ह्याय्‌िपनिगु नां तयाः दान याःगु धयातल । मेगु रत्नमल्ल जुजुया शासनकालय्‌ अर्थात् ने.सं. ६२९ या शीलापत्रं बहालय्‌ दँय्‌दँसं हेरुक पुजा व श्रावण औंशीया झिंस्वन्हुया न्हिकुन्हु शाक्यमुनि बुद्धया पुजा यायेत चन्दा बियावंगु स्पष्ट धयातल । थथे हे बहालय्‌ तयातःगु शिवलिंगया स्वापू व चैत्यया स्वापू बहालय्‌ ग्वाहाली यानावंपिं संघसदस्यपिं पाल जातया शाक्यत लिसे खनेदु । छग धापूकथं थुपिं फुक्कं न्हापा ब्रम्हू खः, तर बहाःयापिंसं अस्वीकार याना वयाच्वंगु दु । ने.सं. ५४८ निसें पाल शाक्यपिनिगु ल्हातय्‌ थ्व बहाःया एकति अधिकार दया वयाच्वंगु खनेदु ।

  • मिमलः

    मिमलः नेपालभाषाया न्हापांगु बाखंपौ खः । थुकिया पिकाकः प्रेमरत्न तुलाधर खःसा सम्पादक सुवर्ण केशरी तुलाधर खः । व्यवस्थापक पुष्परत्न तुलाधर खः । ने.सं. १०९४ य् पिदंगु कछला–सिल्लाया ल्याखय् नेपालभाषाया झिंच्यापु व विदेशया स्वपु बाखं दुथ्याना च्वंगु दु । नापं बाखं साहित्यया बारे जनकलाल वैद्य, माणिकलाल श्रेष्ठ व बाखंमिया ल्याखं पूर्णदास श्रेष्ठया च्वसु नं दुथ्याकातःगु दु । दथु–दथुइ विदेशया च्यापु चिबाखं नं घाकातःगु दु । थुकथं मिलखय् मुक्कं नीगुपु बाखं व स्वपु च्वसु दु । पौया ल्याखं विज्ञापन नं तयातःगु दु । निलापौ जुयाः नं थ्व छगू नेपालभाषाय् बाखं साहित्यया ग्यसुग्यंगु कृति जू वंगु दु ।

    बाखंया धलखय् हे च्वमिपिनिगु चीहाकलं म्हसीका नं बियातःगु दु। चित्तधर हृदयया पौ, जनकलाल वैद्यया फू फू मत, माधवलाल कर्माचार्यया फाला वनेमाल, धर्मरत्न यमिया छिमि नारांद्यःसा जिमि द्यःखुँ, अशोक उमंगया न्हू सतकया छेँ, मय्‌जु प्रकाश प्रधानाङ्गया सीताया संसार, दुर्लभलाल सिंहया नुगःया चाल, मोहनमान श्रेष्ठया थथे नं जुइयः, केशव साय्‌मिया म्हगस, मय्‌जु मोतीलक्ष्मी शाक्यया ह्वयेत पियाच्वंम्ह मुखू, देव साय्‌मिया नँन्याः वा मगाः, प्रमिला साय्‌मिया जि जुजु, भूषणप्रसाद श्रेष्ठया लाखय् लसिंतय्‌गु बाखं, मनदेवी तण्डुकारया न्हूसतकया दुक्यं किपा, रामशेखरया स्वर्ग व नर्क व मथुराकृष्ण साय्‌मिया निर्णय थुकी दुथ्यानाच्वंगु बाखं जुल ।

    अथेहे अस्ट्रेलियाया जोन मरिसनया वँचुगु ब्याय्‌च, भारतया हरिशंकर परसाईया टर्च मीम्ह, फ्रान्सया एमिल गाबोरिओया ध्वग्गीगु छेँ थुकी दुथ्यानाच्वंगु विदेशी बाखंया अनुवाद खः । थुकथं हे मचा लहीगु पहः व संका नांगु चीनया नीति बाखं निपु, मन्तुना नांगु मलेसियाया बाखं, ब्रम्हचारी नांगु सँदेय्‌या लोक बाखं, पासा नांगु अमेरिकी विलियम सरोयाया चिबाखं, खँ नांगु अफ्रिकी हेरोल्ड कोर्टलैन्डरया चिबाखं, दान नांगु बेलायती पाल राशया बाखं, भावी राजनीतिज्ञ नांगु भारतया पुष्पारानी मूंदडाया चीबाखं नं दुथ्याका तःगु दु ।