मिं मनः पौ ने.सं १०८८इ पिदंगु कविकेशरी चित्तधर हृदयजुया स्वंगूगु बाखं सफू खः । थ्व वय्क:या न्हापा न्हापाया बाखं स्वयाः पाःगु उपन्यास धायेबहःगु ताहाकःगु बाखं खः । थम्हं हे प्रकाशित यानादीगु थ्व बाखं सफूयात हृदयजुं थः म्ह्याय् धकाः नालादीगु दु । थ्व बाखं ल्हासा नेवाःतय्गु सामाजिक सांस्कृतिक परिवेशय् निर्माण यानातःगु बाखं खः । नारी जाति प्रति श्रदा सद्भाव तयादीम्हं हृदयजुं थ्व बाखं सफुलिइ नं छम्ह मिसापात्रया जीवनया मार्मिक बाखं न्ह्यब्वयाः पौया रुपय् बाखं न्ह्याकातःगु दु । वास्तवय् थ्व तत्कालिन ल्हासा नेवाःतय्गु छेँय्या भौमचातय्गु मार्मिक बाखं खः । ल्यासेगु वैशय् थःत त्वःताः भाःत सँदेय् वंगुलिं थःगु शारीरिक प्याःचाः तृप्त यायेमखनाः जूगु छतपतया मनोवैज्ञानिक यथार्थ थ्व बाखनय् वानाच्वंगु दु ।
NewaGyanKosh
-
मि. हर्कमान
ने.सं.११३१ दँय् निर्माण जूगु थुगु संकिपाया निर्माता भोला शाही अले बाखं व निर्देशक रबिन्द्र शाही खः । संकिपाया छायाँकार मदन महर्जन खःसा थुकी कलाकारकथं प्रकाश बज्राचार्य, मैंया श्रेष्ठपिं दुथ्याः । संकिपाय् मि. हर्कमान धैम्ह छम्ह मनूया खँय् थीथी घटना व बाखं न्हयब्वयातःगु दु ।
-
मिखा कंकेगु (दृष्टिदान)
ख्वाःपाः च्वयेगुया दकलय् लिपांगु ज्या मिखा कंकेगु खः । थुकियात दृष्टिदान धाइ । थुकिया निंतिं ख्वाःपातय् मिखां मिखा पाःगु दानाः मि ग्वाःगु मकलय् ह्याउँक छुयातःगु नँया गसुलिं मिखाह्वः खनी । थुलि क्वचालकि द्यःयाके क्षमा पुजा यायेमाः । क्षमा पुजा धुंकाः न्हापा उंया ज्या न्ह्याकेत पुजा याःबलय् फयातःगु मोहनी हाकःया रङ्ग दयेकी । लुँचुं, वहःचुं, बज्र व हाकुगुलिइ थुनाः ख्वाःपाःया मिखाह्वतय् हाकुगु उं थीकी । थुकियात हे दृष्टिदान यायेगु धाइ । थथे मिखा कंकेबलय् ख्वाःपाःया मिखा व च्वःम्हेसिया मिखा चूलाके मज्यू । थुलि सिधलकि ‘जिं सःस्यू थें छलप्वलपिनिगु ख्वाःपाःया क्वँचंनिसें ला जायेकाः उं तक छायेपिये धुन । छःपिनि सुदृष्टिं स्वयाः ज्यू मज्यू द्वंबिद्वं क्षमा याना बिज्याहुँ’ धकाः वाक्य यानाः ख्वाःपातय् ज्वलान्हाय्कं क्यना बीमाः ।
-
मिखा दुम्ह कां
हस प्रोडक्शनपाखें ने.सं. ११३० दँय् निर्माण जूगु थुगु संकिपाया निर्माता उषा नकःमि, पवन श्रेष्ठ, गंगादेबी मानन्धरपिं खःसा निर्देशक आर्यम नकःमि व सुनिता राजभण्डारी खः । थुकी आर्यम नकःमिया बाखं दुसा छायाँकार एम एस माइकल खः । कलाकारकथं नरोत्तम मानन्धर, सुनिता श्रेष्ठ, कृष्णभक्त महर्जन, अष्टमाया महर्जन, कामना नकःमिपिं दुथ्याः । संकिपाय् थःगु भाषा मस्यूम्ह मनू धइम्ह मिखा दयाः नं कां बराबर खः धकाः ब्वयातःगु दु । -

मिखाया समाः
मिखा बांलाकेगु निंतिं छ्यलेगु मू ज्वलं धयागु हे अजः खः । थ्व हाक्कुसे च्वनाः भचा थ्यास्स च्वनी । अजः च्वलापतिंचिया च्वकां कयाः मिखाय् उलेगु याइ । अजः उलकि मिखा चिग्वःसां तग्वः खनेदयाः बांलाइ । लिसेलिसें छुं नं बांमलाःगु मिखाल्वचं काचाक्क कइमखु धयागु विश्वास दु ।
अजः फयेगु
अजः फयेगु निंतिं माःगु ज्वलं खः ‘कस्तुरी’ इमू, लवं, व थीथी जडिबुटी । थ्व फुक्कं ज्वलं मलमल कापतय् तयाः इताः थें तुलाः तूचिकनय् प्याकाः ‘मोहनि पुसाय्’ (माकःचाय्) तयाः च्याकी । द्यःने मोहनि फये थें सलिखं त्वपुइ । थ्व इताः च्यानाच्वंगु दत्तले चिकं साया तुं च्वनेमाः । इताः च्यानाः फुतकि सलिखय् खाःगु हाकलय् घ्यः बाय् चिकनं वालाः ‘अजःसला’ बत्ताय् तयेगु चलन दु ।
-
मिचल दुने
कृष्णभक्त बोडेया निगूगु हाइकु सफू कथं पिदंगु मिचल दुने सफू ने.सं. ११२५ पोहेलागा ४ कुन्हु विराट ने. भा. सा. स. गुथिया लुखां पिदंगु खः । थुगु सफुलिइ १०३ पु हाइकु दुथ्याकातःगु दु । थुकी झीगु भाषा व जातियात जुयाच्वंगु दमन व शोषण न्ह्यब्वयातःगु दु । लिसें प्रकृतिया विम्व छ्यलातःगु दु ।
-
मिच्छुबहाः (चैत्यवर्ण विहार)
यल क्वाःबाहाःया लिउने इलाननिइ मिच्छु बाहाः (चैत्यवर्ण विहार) अवस्थित दु । थुकियात भिच्छु बाहाः नं धायेगु याः । दथुइ तग्वःगु चैत्य व धर्मधातुमण्डल दु । द्यःछेँया मूलुखा कलात्मक जू तर थुकिया फुसय् च्वंगु तोरणय् द्यः मदयेधुंकल । दुने क्वाःपाःद्यःकथं उत्तर स्वःम्ह चैत्यधारी बोधिसत्व स्थापना यानातःगु दु । मातनय् तोरण लिसेंया स्वपाः झ्याः दुसा च्वतय् विमानझ्याः छुनातःगु दु । थुकिया निर्माणकालसम्बन्धी ऐतिहासिक प्रमाण लुयावःगु खनेमदु । आः थन उपलब्ध अभिलेख मध्ये ने.सं. ८०७या अभिलेख चैत्य जीर्णोद्धार सम्बन्धी दु । थुगु बहालय् ८४म्ह संघया दुजः दु । उमिगुपाखें थन दछियंकं थीथी धार्मिक क्रियाकलाप जुयाच्वंगु दु ।
-
मिजं
डेल्टा मल्टि मिडियापाखें ने.सं.११२५ स निर्माण जूगु थुगु संकिपाया निर्माता भाइकाजी महर्जन नयन व हेमसिं महर्जन खः । थुकिया निर्देशक राज शाक्य खःसा थुकी सुरजबीर बज्राचार्यया बाखं दुथ्याः । थुकी कलाकारकथं राजु महर्जन, सुरेन्द्र महर्जन, सनि अवाले, सुरोज महर्जनपिं दुथ्याः । संकिपाया छायाँकार भाइकाजी महर्जन खः । थुकी छम्ह मिसाया जीवनय् मिजंया भूमिका व मिजंया जीवनय् मिसाया भूमिकायात कयाः दुवालातःगु दु ।
-
मिजलाया जलं
मिजलाया जलं भाषाथुवाः मथुरा साय्मिया मिजला उपन्यासयाबारे थीथी साहित्यकारपिंसं ब्यूगु लिच्वःत (प्रतिकृया) मुनां बिमल ताम्राकारया सम्पादनय् कुतः पिकाकःया लुखां नेपाल संबत् ११३७ य् पिदंगु सफू खः ।
-
मिथिला– च्वः प्वः मदुगु लुमन्ति दुने
मिथिला– च्वः प्वः मदुगु लुमन्ति दुने निबन्ध सफू मङ्गलप्रसाद स्यस्यःया वृति खः । ने.सं ११२६ य् प्रसाद प्रकाशनपाखें पिहांवःगु थ्व निबन्ध संग्रह च्वमिं थः तिरि मय्जुया लुमन्तिइ च्वयादीगु खः ।