NewaGyanKosh

थ्व लः व घः संस्कृति व सभ्यता नांगु सफूया च्वमि भाजु राजनलाल (रास) जोशी खः । थ्व अनुसन्धानात्म कृति खः । ने.सं.११३६ य् आदिवासी जनजाति उत्थान राष्ट्रिय प्रतिस्थान पाखें थ्व सफू पिदंगु जुल ।

लः मानव जीवनया निंतिं मदय्‌क मगाःगु तत्व खः । लः बिना मनूया म्वाना मदु । लः हे जीवनया आधार खः । लखय् आधारित नेपाः गाःया संस्कृति, सभ्यता अले नृतत्वीक प्रभाव न्हनामवनेमा धयागु पवित्र उद्देश्य ज्वनाः थ्व सफू च्वयातःगु खः । लिसें थ्व सफुलिं कःघाःगु मेगु बिषय खः घः । झीसं खनाच्वनागु दु येँ व नेपाःगाःया थीथी थासय् ल्वहंया व मेमेगु घः (कलश) स्वनातःगु ।

थ्व सफुलिइ थुकिया इतिहास व संस्कृतिया महत्वयात नं न्ह्यब्वयातःगु दु । थुकिइ नेपाः गाः या सभ्यताय् गुजाःगु ल्हाः दु अले थुकिया महत्व छु खः धयागु नं ब्वयातःगु दु । झिंखुपा प्रामाणिक किपा नापं थ्व सफूति दुथ्यानाच्वंगु दु ।

लँपु नेपाभाषाया नांदंम्ह च्वमि भूषणप्रसाद श्रेष्ठया च्वसां पिदंगु स्वंगूगु न्हू बाखं/चिबाखं पुचः खः । झी मां भाय् प्रकाशन पाखें ने.सं १०९५ य् पिदंगु थ्व लँपु बाखं संग्रह दुने लँपु नांगु बाखंया नापं नीपु बाखं दुथ्यानाच्वंगु दु । अनुभूतिया तीक्ष्णता व केन्द्रीकरण, विषयवस्तुयात नुगलय् थी कथं प्रस्तुत यायेगु भाषा शैली थ्व बाखं संग्रहया विशेषत जूगु दु ।

लँय् खनागु पलाः मिसा बाखंच्वमि मनदेवी तण्डुकारं च्वयादीगु सामाजिक बाखं संग्रह खः । थ्व सफू ल्याय्‌म्ह पुचः पाखें थः साहित्यिक गुरु पूर्ण वैद्यया ज्याः जंकुया लसताय् ने.सं ११३७ य् पिकाःगु खः । थ्व सफुलिइ राजनैतिक, सामाजिक, आर्थिक आदि विषयवस्तुयात कयाः च्वयातःगु नीपु बाखं दुथ्यानाच्वंगु दु । थुपिं बाखं मध्ये हलिं मलिं, क्वातुगु भरोसा, संस्कार म्वानाच्वनी आदि संस्कार संस्कृतिसम्बन्धी विषयवस्तुयात कयाः च्वयातःगु बाखं खःसा त्यपय् दुने खःगु निभाः, फसय् खनागु किपालु, छपाः डायरी, वँय् जुइन्ह्यः आदि राजनैतिक आर्थिक विसंगतियात कयाः च्वयातःगु बाखं खः ।

रत्नप्रसाद अनामणि श्रेष्ठया च्वसां पिज्वःगु लँय् लूगु किपा हाइकु मुना सफू बःचाधंगु आकारय् ने.सं. ११३८ य् अनामणि (अनाममणि) प्रकाशन नालापाखें पिदंगु खः । थुकी थीथी विषयया पीप्यपु हाइकु दुथ्यानाच्वंगु दु । थ्व सफुलिइ सत्ताय् च्वंपिंसं नाटक म्हिताः जनतायात ध्वं लायेगु ज्या यानाच्वंगु, नेवाः ख्यःया हस्तितय्‌त लुमंकाः भाव व्यक्त यानातःगु, नेवाः संस्कृति म्वाःम्ह द्यःया खँ न्ह्यथनातःगु लिसें मेमेगु थीथी विषयवस्तु न्ह्यथनातःगु हाइकु दुथ्याकातःगु दु ।

ने.सं. १११५ य् कुतः पिकाकःपाखें म्हिचा सफू आकारय् पिदंंगु थ्व लँय्‌सं गजल संग्रहया च्वमि मदन श्रेष्ठ जूजं खः । थुगु गजल संग्रहय् नीच्यापु गजल दुथ्यानाच्वंगु दु । थुगु गजल दुने जिन्दगीया अनेक न्ह्यसःत दु, तःधं चीधं, दुःख पीरया, मतिना–वियोगया बाखंत दु ।

लःलः खः कविता संग्रह पूर्ण वैद्यया ने.सं १११७ य् पिदंगु छगू हे शीर्षकय् च्वयातःगु कविता संग्रह खः । थ्व कविता संग्रह छम्ह कविया छगू हे शीर्षकय् च्वयातःगु नेपालभाषाया न्हापांगु कविता संग्रह खः । वैद्यजुया न्हापांगु कविता संग्रह सरासुं नेपालभाषाया काव्यय् आधुनिक कविताया सुत्रपाट याःगु माने यानातःगु दुसा थ्व लः लः खः कविता संग्रहय् छतं थहांवनाः न्हापा धायेमफुगु धाये ल्यंदुगु खँ प्वंकातःगु दु । थुकी मनूतय्‌गु जीवनया अस्तित्वयात लःया सास्वतता नाप दानाः लखय् न्ह्याग्गु कथंयागु रंग व धू ल्वाकछ्याःसां लःयागु अस्तित्व दया हे च्वनी थें तुं मनूयागु अस्तित्व नं छुं नं घटना परिघटनां हुइमखु, लःया शक्तियात जनताया शक्तिनाप लनाः गथे लःयात गुगु दवाव नं स्वीकार्य जुइमखु अथे हे जनताया शक्तियात नं छुं नं दवावं लिचीके फइ मखु धयागु दर्शनया उद्बोधन दु । वय्‌क:या कविता छगूकथंया विम्व खः। सम्प्रेशनया तिब्रता, तिक्ष्णता, हार्दिकता व बौद्धिकताया समन्वय हे लः लः खः कविता संग्रहया विशेषता जूगु दु ।