गणेश साय्‌मि कलाकारिता ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याका वयाच्वंम्ह छम्ह कलाकार व निर्देशक खः । विशेष यानाः दबू प्याखं, ख्यालः, संकिपा ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याकादीम्ह गणेश सायमिया जन्म ने.सं.१०६५ दँया कतिं पुन्हिखुन्हु जूगु खः । येँया थँहितिइ जन्म जूम्ह गणेश सायमिया अबुया नां पन्चनारायण मानन्धर व मांया नां कृष्णदेवी मानन्धर खः । थँबहीया जे पि हाइस्कुलय्‌ आखः ब्वनाः अबलय्‌या अण्डर मेट्रिकतक ब्वनाः आखः ब्वनेगु त्वःतूम्ह खः । वि.सं.२०२२ सालय्‌ तत्कालिन सरकारं रेडियो नेपालं नेपालभाषाया समाचार चीकूगुलिं जूगु आन्दोलनय्‌ सहभागी जूम्ह खः । नेवाःतय्‌गु मंकाः संस्था नेपालभाषा मंका खलः पलिस्था यायेगुली संस्थापक दुजः जुयाः ज्या यानादीम्ह गणेश साय्‌मि भाषिक आन्दोलनया छम्ह सक्रिय अभियन्ता नं खः । वि.सं.२०१८ सालया बुद्ध जयन्तिया लसताय्‌ स्वयम्भुया आनन्दकुटि विद्यापिठय्‌ जूगु छगू ज्याझ्वलय्‌ दकलय्‌ न्हापां छपु ख्यालः ज्वनाः दंझाःगु खः ।
ने.सं. १०९२ दँय्‌ नबिन चित्रकार, मदनकृष्ण श्रेष्ठ, श्रीराम श्रेष्ठपिं जानाः पलिस्था याःगु मुनासःपाखें ग्वसाः ग्वःगु ख्यालः कासाय्‌ श्रीकृष्ण अणुया निर्देशनय्‌ ‘तांतिंग्वःजा’ नांयागु ख्यालः म्हितादीगु खः । वयां लिपा श्रीकृष्ण अणुया हे निर्देशनय्‌ ‘खिखांमुगः’ म्हिता दिलसा पद्मरत्न तुलाधरं च्वःगु ‘ह्वाइट मार्केट’या निर्देशन यानाः निर्देशनपाखे पलाः न्ह्याकादिल । हाछिकाः मैंया ब्याहाः, मन्त्रीया ख्वबिं प्याःगु सः, जिं लातकि, सरदारयन छेँय्‌ बजेट भाषण, सनां गुथि लिसेंया आपालं ख्यालःया निर्देशन यानादीगुया नापनापं अभिनय नं यानादीगु दु । टेलिफिल्म ‘तंबैंक’ व ‘१२ बजे’या लिसें छुं छुं फिल्मय्‌ नं म्हितादिल । मुनासःया च्याकःगु ख्यालःकासाय्‌ ‘सनां गुथि’पाखें न्हाप सिरपाः, ‘तांतिंग्वःजा’ ख्यालकं न्हाप सिरपाः त्याकेत ताःलागु दु । वय्‌कः नेपालभाषा मंकाः खलःया संस्थापनया ईनिसें आःतक नं नेपालभाषा मंकाः खलःलिसे स्वापू दुम्ह व्यक्तित्व खः ।

जय श्रेष्ठ नेपालभाषाया न्हापांगु संकिपा “सिलु”या नायः खः । बिसं २०११ फागुन ४ गते किपूया इताछेँ त्वालय्‌ जुयादीम्ह वय्‌कःयागु वास्तविक नां जुजुभाई महर्जन खः । कलाकःमि जय श्रेष्ठया अबु भाइचा महर्जन व मां लालमाया महर्जन खः । मचांनिसें नाटक व प्याखनय्‌ नुगः क्वसाःम्ह वय्‌कलं “सीमाको अन्तिम प्रहर” नांयागु खस नेपाली भाय्‌या नाटकं अभिनय यात्रा न्ह्याकादिल । अनं लिपा गौतम बुद्धया बाखंया लिधंसाय्‌ “निर्वाण मार्ग” नांयागु नेवाः नाटकय्‌ भगवान बुद्धया भुमिकाय्‌ म्हितादिल । सिलु धुंकाः भाजु श्रेष्ठ म्हितादीगु मेगु नेवाः संकिपा “बांलाः मय्‌जु”यात नेपाल सरकार चलचित्र विकास बोर्डया ग्वसालय्‌ जूगु राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कार ज्याझ्वलय्‌ दकलय्‌ बांलाःगु संकिपाया सिरपातं छायेपिउगु दु । कलाकःमि जय श्रेष्ठं संकिपा बाहेक सुलाः सुलाः मतिना याइगु, कान्हे मैंचा मंसीर महिनास , लिउ लिउ वयाः हायेके मते, हाकुसि पतासि ह्याँउ स्वां, मन्जुश्री द्यैके वनाः म्येया भिडियो लगायतया लिपांगु इलय्‌ आपालं म्युजिक भिडियोलय्‌ अभिनय यानादीगु दु । भाजु जय श्रेष्ठं नेवाः जक मखु खस नेपाली भाय्‌या नं यक्व संकिपा म्हितादीगु दु । रक्षा, कलाकार, सम्झौता, जीवनयात्रा आदि वय्‌कः नायः जुयादीगु संकिपा खः । अथेहे कलाकःमि शिव श्रेष्ठनाप “सक्कली नक्कली” संकिपाय्‌ नं भाजु जय श्रेष्ठं ज्या यानादीगु दु ।

नेपाल खड्गी सेवा समिति, थिमि नगदेशपाखें ने.सं.११३० दँय्‌ निर्माण जूगु थुगु संकिपाया निर्माता रमेश खडगी, सह निर्माता विनोद शाही व सुरेश खडगी खःसा निर्देशक प्रभाकर देव शर्मा खः । थुकी गोविन्द ह्यूमत व किशोर शाहीया संगीत दुसा रविन्द्र शाहीया बाखं दु । संकिपाया छायाँकार मदन महर्जन अले थुकी कलाकारकथं रबिन्द्र शाही, किशोर शाही, मधु शाही, अनिता शाही, सुरेन्द्र के.सी., सुरेश खडगी, पल्पसा डंगोल, रमेश खडगी, राजु शाही, बुद्ध खडगी, शंकर खडगी, राजु खडगीपिं दुथ्याः ।

दर्शनवीर शाक्य संकिपामि, संचारकःमिया लिसें वाङ्मय ख्यलय्‌ ल्हाः न्ह्याका च्वनादीम्ह साहित्यकार नं खः । अबु नरेशवीर शाक्य व मां प्रज्ञादेवी शाक्यया कोखं ने.सं. ११०० चौलागाः खस्थि, सोमबारखुन्हु जन्म जुयाः कलाकारिता ख्यलय्‌ मेच्वमि, संकिपा निर्देशक, संकिपा लेखककथं म्हसीका दुम्ह वय्‌कलं म्यूजिक भिडियो ख्यलय्‌ नं योगदान यानादीगु दु । आपालं म्यूजिक भिडियोया निंतिं निर्माण परिकल्पना यायेधुंकूम्ह दर्शनवीर शाक्यं निर्देशन यानादीगु न्हापांगु चिहाःसंकिपा सन् २०१४ य्‌ पिदंगु ‘द मिथ’ नांयागु चिहाःसंकिपा खः । वधुंकाः ‘द मिथ जिरो’ व ‘इन्द्रायणी’ नांयागु चिहाः संकिपा नं दयेके धुंकल । पेजथ्री बाःछि पौया सम्पादक नं जुयाः ज्या याना च्वनादीम्ह शाक्ययात मच्छिन्द्र क्लबपाखें ग्वसाः ग्वःगु कासाय्‌ ‘द मिथ’या निंतिं उत्कृष्ट निर्देशक, उत्कृष्ट च्वमि, उत्कृष्ट शर्ट फिल्मया सिरपाःया नापनापं नेपालभाषा टाइम्स चिहाःसंकिपा कासा ने.सं. ११३८ य्‌ ‘द मिथ जिरो’या निंतिं ल्यू सिरपाः, नेपालभाषा टाइम्स चिहाःसंकिपा कासा ११३९ य्‌ ‘इन्द्रायणी’या निंतिं लियांल्यू सिरपाः लाःगु खःसा इन्द्रायणीपाखें थर्ड एनसीआइ एफएफ संकिपा कासाय्‌ वेस्ट नेशनल फिल्म स्पेशल मेन्सन अवार्ड व स्पाइनी बाएबलर इन्टरनेशनल फिल्म फेस्टिभल सन् २०२३ य्‌ बेस्ट नेशनल शर्ट फिल्म नेपालभाषा अवार्ड त्याकेत ताःलाःगु खः । अथेहेतुं निक्वःगु नेपालभाषा स्टार म्यूजिक भिडियो अवार्ड २०२२ य्‌ बेस्ट भिडियो परिकल्पनाकारया सिरपाः नं त्याकूगु खः ।

धीरेन शाक्य नेपाःया नांजाःम्ह कलाकार खः । यक्व खस नेपाली भाय्‌या संकिपा म्हिताः लोकंह्वाःम्ह वय्‌कःया जन्म सन् १९६५ सालय्‌ पाल्पाय्‌ जूगु खः । वय्‌कःया मां सेतीमाया शाक्य व अबु प्रेम बहादुर शाक्य खः । धीरेन शाक्यं बिसं २०४६/४७ पाखे पाल्पाया पासापिन्सं दयेकेगु “नजाउ पुतली वन छोडी” व “छर्कि देउ लाशमाथि सिन्दूर” नांयागु निगु भिडियो फिल्मय्‌ नायः जुयाः कलाक्षेत्रय्‌ पलाः न्ह्याकादिल । बिसं २०४९ सालं चेतन कार्कीया निर्देशनय्‌ “पहिलो प्रेम” नांयागु संकिपाय्‌ नायः जुयाः वय्‌कलं तःधंगु संकिपाय्‌ म्हितादिल । वयांलिपा धीरेन शाक्यं हत्या, सिमाना, अवतार, प्रतीज्ञा, भीष्म प्रतिज्ञा, दाग लगायत आपालं संकिपाय्‌ नायःजक मखु मेमेगु भुमिकाय्‌ नं अभिनय यानादीगु दु । यक्व नेवाः म्येया म्युजिक भिडियो म्हितादीम्ह धीरेन शाक्यं “त्याग” नांयागु छगू नेवाः संकिपाय्‌ हिसिला महर्जन व भिन्तुना जोशीलिसे नायः जुयाः म्हितादीगु दु । बुद्धकालिन बाखंया लिधंसाय्‌ दयेकूगु संकिपा “घोषक”य्‌ नं भाजु शाक्ययागु छगू मू भुमिका दु । धीरेन शाक्यया अभिनय दुगु म्युजिक भिडियो मध्येय्‌ थौं हाकनं छंगु लुमन्तिइ, यचुगु मन, पिया च्वने, सासःया पल्साथें जाःगु भिडियो लोकंह्वाः । नेपाल चलचित्र कलाकार संघया आजिवन दुजः धीरेन शाक्यया संकिपाय्‌ अभिनयया नापनापं संकिपा दयेकेगु सकतां हलंज्वलं बालं बिइगु कम्पनी छगू नं दु । धीरेन शाक्यं भारत, बेलायत, अमेरिका, दक्षिण कोरिया, जापान, हंगकंग, बैंकक लगायतया देशय्‌ थःगु कलाकारिता न्ह्यब्वयादी धुंकूगु वय्‌कःयात तःगू सिरपा व हनापतिं छायेपियातःगु दु ।

नबिना श्रेष्ठ नेपालभाषाया न्हापांगु संकिपा ‘सिलु’या नकिं खः । येँया असनय्‌ ने.सं. १०८७ यंलाथ्वः खस्थि, सनिबारखुन्हु जन्म जूगु खः । वय्‌कःया अबु नांजाःम्ह संगीतकःमि भृगुराम श्रेष्ठ खः । नबिना श्रेष्ठं ‘सिलु’ छगू त्वःताः मेगु नेवाः संकिपा म्हितूगु मदु । ‘पिरति’, ‘शान्तिदिप’ थें जाःगु संकिपाय्‌ म्हितादीम्ह वय्‌कः खस नेपाली संकिपा ख्यलय्‌ नं लोकंह्वाः । छगू झाकाय्‌ लानाः वय्‌कः ने.सं. १११४ दँय्‌ मदुगु खः ।

नविन जोशी अभिनय, क्यामेरापर्सन व संकिपा निर्माता जुयाः ज्या यानादीम्ह कलाकःमि खः । किपूया जोशी ननिइ ने.सं. १०८५ यंलाथ्वः पन्चमि, मंगलबारखुन्हु जन्म जूम्ह वय्‌कःया अबुया नां दुर्गानन्द जोशी व मांया नां रत्नमाया जोशी खः । वय्‌कः ने.सं. १०९२ दँय्‌ ‘चरित्र” नांयागु नाटकय्‌ बालकलाकारकथं म्हिताः थ्व ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याकादीम्ह खः । वय्‌कलं ‘जि वया ला लच्छि मदुनि’, ‘पलाः’, ‘धकिनय्‌ लिकुंगु सः’ व ‘इपिं हे खः नि’ लिसेंया आपालं दबूप्याखं म्हितादीगु दु । वय्‌कलं ने.सं. ११०९ दँय्‌ ‘चरित्र’ नांयागु नेवाः भिडियो प्याखनय्‌ नायः जुयाः म्हितादीगु खः । क्यामरापर्सनया ल्याखं ‘कीर्तिपुर— द लिजेण्ड अफ किर्तिलक्ष्मी’ संकिपा लिसें आपालं संकिपा व म्यूजिक भिडियो खिचे याना दीधुंकूम्ह खः । काष्ठमण्डप टिभि, अरनिको टिभिया व्यवस्थापक व प्रमुख ज्याझ्वः निर्माता जुयाः ज्या यानादीधुंकुम्ह वय्‌कः नेवाः टिभि एचडिया कजि खः । ज्यापु विशेष सम्मान ११४२, कला संसारपाखें प्रेमध्वज प्रधान स्मृति सम्मान, खड्गी सेवा समितिपाखें विशेष सम्मान लिसेंया आपालं सम्मान व सिरपाःपाखें वय्‌कः सम्मानित जुयादी धुंकूगु दु ।

ने.सं.११३० दँय्‌ निर्माण जूगु संकिपाया बाखं व निर्देशक बासु शाही खःसा कलाकारकथं रवि महर्जन, राजु महर्जन जुजु, पल्पसा डंगोलपिं दुथ्याः । संकिपाय्‌नासः मदुपिं मनूतय्‌गु छगू चित्रण यानातःगु दु ।

नीर शाह नेपाःया छम्ह नांजाम्ह संकिपामि, साहित्यकार व सञ्चारकःमि खः । संकिपाया निर्देशक, अभिनेता व म्येच्वमिकथं वय्‌कः तसकं नांजाम्ह खः । नेपालभाषाया निगूगु संकिपा “राजमति”या निर्देशन याःम्ह नीर शाहया जन्म वि सं २०१० साल असोज २६ गते येँया ज्ञानेश्वरय्‌ जूगु खः । वय्‌कःया अबुया नां देबेन्द्र विक्रम शाह व मांया नां बोध कुमारी शाह खः । मचांनिसें हे नाटकय्‌ निर्देशन व अभिनयपाखे नुगः क्वसाःम्ह नीर शाहया न्हापांगु संकिपा बि सं २०२४ सालं पिदंगु “परिवर्तन” खः । बासुदेव, मसान, सेतो बाघ व अकाल नांयागु संकिपाया निर्देशक नीर शाहया छगू ज्वःमदुगु संकिपा “राजमति” खः । वय्‌कः नीर शाह नेवाः संकिपा “राजमति” या निर्देशनकलिसें निर्माता नं खः । नेपालभाषाया संगीत व साहित्य थपु यायेगुपाखे नं नुगः क्वसाम्ह नीर शाहया कुतलं हे गुड नाइट एफ एमय्‌ नेपालभाषा ज्याझ्वः न्ह्याःगुृ खः । अथेहे तुं नेपालभाषाया न्हापांगु टिभि ज्याझ्वः “हाबलासा” नं नीर शाहं न्ह्याकूगु टिभि च्यानल “शांग्रिला च्यानल” पाखे पिलूगु खः । व धुंकाः नेपाल टेलिभिजनय्‌ शांग्रिला च्यानल डे टिभि धकाः न्ह्याकूगु इलय्‌ नेपाःया दकलय्‌ न्हापां स्याटेलाइटय्‌ वंगु नेवाः ज्याझ्वः “हसना” प्रसारण याःगु खः । नेपाल टेलिभिजनया संस्थापक नीर शाह आपालं संघ संस्थालिसे आबद्घ वय्‌कः आपालं सिरपा, सम्मान, विभुषणपाखें सम्मानित व्यक्तित्व खः ।

पल्पसा डंगोल अभिनयया नापनापं संकिपा निर्देशन व निर्माणय्‌ नं पलाः न्ह्याका वया च्वनादीम्ह कलाकःमि खः । ने.सं. १०९६ बछलाथ्वः तृतिया, आइतबारखुन्हु किपूया पांगाय्‌ जन्म जुयादीम्ह वय्‌कःया अबुया नां द्वारिका डंगोल व मांया नां ज्वाला डंगोल खः । वय्‌कलं तःगू प्याखं, दबू प्याखं, संकिपा, टेलिसंकिपा व म्यूजिक भिडियोय्‌ म्हितादी धुंकूगु दु । अभिनयया नापनापं हुलाप्याखं स्यनामि जुयाः नं ज्या याना वया च्वनादीम्ह वय्‌कलं ‘सत्य धरोधर्म’ नांया नेवाः संकिपाया निर्माण यानादीगु दु । अथेहे वय्‌कः सुभाय्‌, सत्य धरोधर्म, घोषकया लिसेलिसें तःगू हे नेवाः संकिपाय्‌ म्हितादीगु दु । वय्‌कः खस नेपाली संकिपा ख्यलय्‌ नं लोकंह्वाःम्ह कलाकार खः ।
वय्‌कः टेलिभिजन कलाकर्मी मञ्चया संस्थापक दुजः, नेपाल चलचित्र कलाकार संघया दुजः नं खः । मिस नेपाल १९९५ धेंधेंबल्लाखय्‌ ब्वति कयाः छगू टाइटल नं त्याकादीम्ह वय्‌कलं पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्ड ११३० य्‌ ‘सत्य धरोधर्म’ व पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्ड ११४२ य्‌ ‘घोषक’पाखें नं सिरपा त्याकादीगु दुसा मेमेगु आपालं सिरपाः व सम्मानपाखें सम्मानित जुयादीगु दु ।