NewaGyanKosh

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु विकाशकुमार शाक्य नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म बि.सं. २०१८ फागुण ३ गते जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां सरस्वती बज्राचार्य व बाःया नां बाबुराम शाक्य खः । वय्‌कलं नेपालभाषा मंकाः खलः बागलुङय् ल्यू छ्यान्जे जुयाः ज्या यानादीधुंकूगु दु । लिसें वय्‌कः ज्ञानोदय बुद्ध बिहार व शाक्य कल्याण समाजय् नं नायः जुयाः ज्या यानादीधुंकूगु जुल । वय्‌कः भारोत्तोलनया वरिष्ठ प्रशिक्षक नं जुयादी । वय्‌कः थीथी संघसंस्था पाखें सम्मानित नं जुयादीगु दु ।

मां पूर्णदेवी स्यस्यःया संरक्षकत्वय् ब्वलंम्ह भाजु विकाशमान श्रेष्ठया जन्म ने.सं. १०८१ दिल्लाथ्व ४ कुन्हु येँया रक्तकाली त्वालय् जूगु खः । थौंकन्हय् योगाचार्य विकाशानन्द कथं परिचितम्ह वय्‌कःयात साहित्य ख्यलय् विकाशमान जःया नामं म्हस्यू । नेपालभाषा साहित्यया ख्यलय् थःगु च्वसा दकलय् न्हापां तुतां चिनाखँ (सुकुन्दा १, ने.सं. ११०१) पाखें न्ह्याकादीम्ह भाजु श्रेष्ठया च्वसा नेपाली व अंग्रेजी भाषाय् नं न्ह्याः । नेपालभाषा साहित्यया सेवा यायां लिपा वय्‌कलं थःगु नुगःयात योग साधना व रेकी शिक्षापाखे क्वसायेकादिल । विद्यार्थीया इलंनिसें थीथी सिरपाः कयादीम्ह वय्‌कः नेपाल लिपि गुथिया संस्थापक नायः खः । धर्मदर्शनय् क्रान्तिकारी बिचाःधाः न्ह्याकादीम्ह भाजु विकाशानन्दजुं रेकी शिक्षाय् मनोक्रान्तिया लहर हयादियाः नेपाःयाम्ह दकलय् न्हापाम्ह रेकी मास्टर जुयाः योगाचार्य तक जुयादीत ताःलाःगु दु । वय्‌कलं नेपाल लिपि गुथि पाखें खँग्वः धुकूनाप स्वापू दुगु सफू सर्वय् (ने.सं. ११०३), देगः पिकाकः मचाकाजी पाखें दर्शननाप स्वापू दुगु सफू उखे स्वः थुखे स्वः थःगु ख्वाः थम्हं स्वः (ने.सं. ११०५) व आनन्द योगपाखें अंसा पासापिं (ने.सं. ११०६), अप्सरा प्रकाशनपाखें शिक्षा क्रान्ति (ने.सं. ११२२) यानाः तःगू सफू पिथनाः नेपालभाषा साहित्यया धुकू जायेकेगु ज्या यानादीधुंकूगु दु । थ्व बाहेक वय्‌कलं नेपालभाषाया पौभाः, सगं, बुलुमि लिसें थीथी पत्रिकाया सम्पादन नं यानादीधुंकूगु दु ।

विक्रम चरित्र ख्वपया जुजु भूपतिन्द्र मल्लं ने.सं ८२६ स च्वःगु शास्त्रीय परम्पराया पूधाः प्याखं खः। जुजु भूपतिन्द्र मल्ल मल्लकालय् थीथी भाषं दकलय् अप्वः (२९गू) प्याखं च्वयावंम्ह प्याखंच्वमि खः । स्वंगू दिवस (अध्याय÷अंक)य् ब्वथलातःगु थ्व बिक्रम चरित्र नाटकय् न्हापांगु दिवसय् झिंच्यापु म्ये च्यागू लु (दृष्य), निगूगु दिवसय् नीनिपु म्ये, च्यागू लु व स्वंगूगु दिवसय् झिंन्हय्पु म्ये व झिंखुगू लु दुथ्यानाच्वंगु दु । थ्व प्याखं जुजु भूपतिन्द्र मल्लं ख्वपया तलेजु देगलय् गजू छाःगु लसताय् क्यंगु खः । थ्व नाटकय् नं तत्कालिन मेमेपिं च्वमिपिनिगु नाटकय् थें न्हापांगु दिवसय् नान्दी म्ये कथं नासःद्यःया स्तुति यानाः नाटक आरम्भ यानातःगु दु । अथेहे राजवर्णन, देशवर्णनया म्येँया नापं मेमेगु म्ये नं दुथ्याकातःगु दु । भाव प्रस्तुतिया दृष्टिकोणं थुपिं म्ये आपालं तःजि जू । थ्व नाटकया कथावस्तु पौराणिक बाखं— लक्ष्मी, सरस्वती प्रार्दुभाव जुइगु, निम्ह मध्ये सु तःधं धकाः ल्वापु जुइगु, अले जुजु विक्रमादित्ययाथाय् वनाः न्याय् फ्वंवनीगु, अन्तय् सरस्वती हे त्याइगु विषयवस्तुइ आधारित प्याखं खः ।लक्ष्मीपुजाया उत्पति व महिमा ब्वयेगु हे थ्व नाटकया मू आशय जूगु दु ।

थौं स्वयाः ३०० दँ मयाक न्ह्यः जुजु भूपतिन्द्र मल्लं च्वःगु थ्व विक्रम चरित्र हस्तलिखित ग्रन्थयात भाजुपिं सत्यमोहन जोशी तथा हेमराज शाक्य निम्ह विद्वानपिं जानाः ने.सं १०९० य् देवनागरी लिपिं थौंया नाटकया सफूया ढाँचाय् थासा आखलं पिकयादीगु दु । थ्व सफूया निगूगु संस्करण ने.सं ११३०य् लोकसाहित्य परिषद् पाखें हानं पिदंगु दु ।

विक्रम चरित्र व उकिया भाषाय् छपुलु मय्‌जु प्रेमहिरा तुलाधरं च्वयादीगु विक्रम चरित्र नांगु सफूया भाषिक अध्ययन विश्लेषण यानातःगु सफू खः । विक्रम चरित्र जुजु भुपतिन्द्र मल्लं ने.सं ८२६ य् च्वयादीगु हस्तलिखित पूधाःप्याखं खः । थ्व प्याखंयात संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशी व लिपिविद् हेमराज शाक्यपिंसं सम्पादन व देवनागरीं लिप्यान्तरन यानाः च्वसापासां ने.सं १०९० य् विक्रमचरित नामं सफू पिकाःगु खः । थ्व विक्रमचरित सफू स्वयाः मयजु प्रेमहिरां विक्रम चरित्र नाटकया परिचय नापं उगु सफुलिइ छ्यलातःगु भाषायात कयाः भाषा वैज्ञानिकढंगं व्याख्या विश्लेषन यानादीगु दु।

बा मोतिकाजी शाक्य व मां नानीहेरा शाक्यया कोखं ने.सं. १०९२ सिल्लाथ्व ३ कुन्हु यलया नःबहा त्वालय् च्वमि विक्रम शाक्यया जन्म जूगु खः । समसामयिक विषयय् च्वसु च्वयादीम्ह वय्‌कःया न्हापांगु च्वखँ यल देय्‌या न्यय्धाः हिति शीर्षकय् विश्वभूमि न्हिपतिइ पिदंगु खः । नेपालभाषा साहित्यया सेवा यायेगु नापं सामाजिक सेवाय् थःत पानादीम्ह भाजु शाक्यं बौद्धविहार नाप स्वापू दुगु सफू रत्नाकर महाविहार संक्षिप्त परिचय ने.सं ११२० य् पिथनादीगु दु । वय्‌कः थपु लय्‌पौया सम्पादक नं खः ।

थौंतकया मालेज्या कथं ने.सं ४९३ य् च्वयातःगु विचित्र कौतुक (केशरपुस्तकालय दराज ल्याः ६० अभिलेख ग्रन्थ ल्याः १००१, पत्र ८०) नेपालभाषाया न्हापांगु चिकित्साशास्त्र सम्बन्धी हस्तलिखित ग्रन्थ खः। थ्व विचित्र कौतुक ने.सं ४९३ भुजिंम्वल लिपिं ताडपत्रय् च्वयातःगु, न्ह्यःनेया निपौ तनाच्वंगु जम्मा झिंनिपौ जक दुगु व्यवहारिक आयुर्वेद विषयया ग्रन्थ खः । थन ‘विचित्र’या अर्थ विभिन्न खःसा ‘कौतुक’या अर्थ व्यवहारय् माःगु विषय थुइकाच्वंगु दु । भाजु काशीनाथ तमोटया धापू कथं सरसर्ति स्वयेबलय् थ्व सफुलिइ मचा बुइकेगु प्रशुति विधि, मिखा ल्वय्, गलः सम्बन्धी वासःया खँ दुथ्यानाच्वंगु खनेदु ।